این تحقیق با هدف بررسی اثر اندازه بذر و زوال آن بر جوانه زنی و رشد گیاهچه گندم در سال زراعی 1386-87 در آزمایشگاه کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی گرگان به صورت آزمایش فاکتوریل (5×3) و در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. فاکتور اول آن اندازه بذر و شامل 3 سطح بذور درشت، بذور متوسط و بذور ریز رقم کوهدشت گندم و فاکتور دوم مدت زمان فرسودگی بذر شامل 5 سطح 0، 10، 20، 30 و 40 روز در دمای 40 درجه سانتی گراد بود. نتایج این آزمایش نشان داد که بین سطوح مختلف زوال بذر از نظر حداکثر درصد جوانه زنی، روز تا رسیدن به 50 درصد جوانه زنی بذور، طول ریشه، وزن ریشه، وزن ساقه و وزن هتروتروفی اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1 درصد وجود داشته است. افزایش دوره زوال بذر بر بسیاری از فاکتورهای اندازه گیری شده اثر منفی گذاشت. همچنین بین اندازه های مختلف بذر نیز از نظر روز تا رسیدن به 50 درصد جوانه زنی بذور، طول ریشه، وزن ریشه، وزن ساقه، وزن باقی مانده بذر و وزن هتروتروفی اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1 درصد مشاهده شد. افزایش اندازه بذر در بهبود بسیاری از فاکتورهای اندازه گیری شده موثر بود.

کشت زود هنگام پنبه در اوایل بهار با افزایش طول دوره رشد موجب افزایش عملکرد، بهبود کیفیت الیاف و گسترش کشت این گیاه به نواحی خنک تر و ایجاد مناطق کشت جدیدتر شده و همچنین در کنترل جمعیت آفات، بخصوص آن دسته از آفاتی که در اواخر فصل به محصول خسارت وارد می نمایند، موثر می باشد. از این رو، افزایش میزان جوانه زنی بذور و رشد گیاهچه در دمای پایین اوایل بهار به یکی از اهداف مهم اصلاحگران پنبه در ایران و سایر نقاط جهان تبدیل شده است. این مطالعه با استفاده از بذور هشت ژنوتیپ والد همراه با 15 نتاج F1 حاصل از آنها در قالب طرح 2 کارولینای شمالی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی موسسه پنبه کشور واقع در هاشم آباد گرگان و آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده علوم زراعی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در طی دو سال زراعی 1383 و 1384 انجام شد. برای ارزیابی نحوه واکنش جوانه زنی بذرو و رشد گیاهچه در دمای پایین در آزمایشگاه از آزمون سرما (دمای 18 درجه سانتی گراد انکوباتور تاریک) و در بررسی مزرعه ای از کشت زود هنگام نسبت به زارعین منطقه استفاده شد. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی کافی از نظر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه در دمای پایین در بین مواد مورد بررسی وجود دارد. بدلیل وجود تفاوت قابل توجه تلاقی های F1 نسبت به هم و نسبت به والدها می توان آنها را برای مطالعات تولید ارقام هیبرید و همچنین انتخاب در نسل های تفکیک برای بهبود فاکتورهای جوانه زنی و رشد گیاهچه بکار گرفت. برآورد وراثت پذیری عمومی نشان داد که خصوصیات مورد بررسی تحت کنترل ژنتیکی نسبتا بالایی قرار دارند و تاثیر عوامل محیطی بر آنها ناچیز می باشد. همچنین مقادیر وراثت پذیری خصوصی نشان داد که برای بهبود وضعیت سرعت سبز شدن در مزرعه و ارتفاع گیاهچه در دمای پایین می توان از روش های مبتنی بر گزینش استفاده نمود، ولی برای بقیه خصوصیات بهتر است که از اصلاح ژنوتیپ ها یا ارقام هیبرید و یا هر روش دیگری که در آن بتوان از اثرات غالبیت ژن ها سود جست، استفاده نمود. بر اساس مقادیر ضرایب همبستگی صفات در این مطالعه می توان نتیجه گیری نمود که انتخاب برای افزایش جوانه زنی و رشد در دمای پایین از طریق سایر خصوصیات بسته به ماهیت ژنتیکی مواد از مسیرهای متفاوتی امکان پذیر می باشد، زیرا مقدار و جهت ضریب همبستگی خصوصیات مورد بررسِِی در والدها متفاوت از F1 ها بود.

به منظور بررسی اثرات انبارداری بر روی جوانه زنی، استقرار و رشد گیاهچه ارقام مختلف گندم، پس از تهیه 27 رقم اقدام به انجام آزمون های آزمایشگاهی (آزمون هدایتالکتریکی، جوانه زنی و فرسودگی بذر) در قالب طرح کاملا تصادفی گردید. به این صورت که پس از تعیین هدایتالکتریکی، بذور هر رقم در پتریدیش کشت گردید. همزمان آزمایش دیگری به صورت فاکتوریل که تیمارهای آزمایش شامل ارقام مختلف گندم و تنش فرسودگی بذر در سه سطح (2، 4 و 6 روز) بودند انجام شده و بذور پس از اعمال تنش در گلدان های پلاستیکی کشت گردیدند. نتایج تجزیه واریانس میزان هدایتالکتریکی محلول الکترولیت ارقام مختلف بذر گندم تفاوت معنی داری داشت. به طوری که بیشترین هدایتالکتریکی برای رقم آرتا و کمترین میزان برای رقم گاسبارد مشاهده شد. نتایج تجزیه واریانس برای صفات مورد بررسی در کشت پتریدیش و گلدانی معنی دار بدست آمد. در شرایط معمولی (کشت پتری دیش) بیشترین درصد جوانه زنی برای ارقام توس، گاسبارد، آذر 2،MV-17  و اروم و کمترین میزان درصد جوانه زنی برای ارقام آرتا و چمران بود. بررسی وزن خشک گیاهچه ها برای ارقام مختلف نشان داد ارقام توس و گاسبارد بیشترین و ارقام فلات و دریا کمترین وزن خشک گیاهچه را داشتند. ولی در آزمون فرسودگی نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل رقم × فرسودگی نشان داد بیشترین درصد سبز شدن و وزن خشک گیاهچه به ترتیب مربوط به رقم دریا و گاسبارد در شرایط 2 روز فرسودگی و کمترین درصد سبز و وزن خشک گیاهچه مربوط به رقم چمران و شیرودی در شرایط فرسودگی 6 روز فرسودگی بود. به عبارت دیگر افزایش دوره زوال بذر بر روی جوانه زنی، استقرار و رشد گیاهچه های گندم تاثیر منفی می گذارد. به طورکلی می توان اظهار داشت رقم گاسبارد نسبت به دیگر ارقام مقاوم ترین رقم به تنش فرسودگی بوده که احتمالا می تواند ناشی از بیشتر بودن قوه زیست بذری این رقم به خاطر دارا بودن ذخایر ژنتیکی بذری و همچنین خصوصیت این رقم در برابر تحمل در شرایط ناسازگار محیطی باشد.

در این تحقیق اثرات کیفیت بذر بر پارامترهای جوانه زنی و رشد هتروتروفیک گیاهچه دو رقم ذرت سینگل کراس 640 و 704 بررسی شد. برای اعمال تیمارهای زوال بذر از روش تسریع پیری استفاده شد که در آن بذور به مدت 24، 48، 72 و 96 ساعت در دمای 41 درجه سانتی گراد قرار گرفتند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه انجام شد. نتایج نشان داد که اثر زوال بذر بر تمامی صفات مورد مطالعه، شامل درصد و سرعت جوانه زنی، یکنواختی جوانه زنی، طول ساقه چه، نسبت رشد آلومتریک و شاخص بنیه طولی گیاهچه معنی دار بود، اما اثر معنی داری بر صفات رشد هتروتروفیک گیاهچه نداشت. همچنین اثر رقم نیز بر تمامی صفات به جز نسبت رشد آلومتریک، وزن خشک باقی مانده بذر و ریشه در سطح 1 درصد معنی دار بود. زوال بذر اثر معنی داری بر طول ساقه چه، نسبت رشد آلومتریک و شاخص بنیه طولی گیاهچه در رقم 704 و بر سرعت جوانه زنی در رقم 640 نداشت. با افزایش دوره زوال بذر درصدجوانه زنی و یکنواختی جوانه زنی بذر در هر دو رقم ذرت کاهش یافت. زوال بذر اثر بیش تری بر درصد جوانه زنی در رقم 640 نسبت به رقم 704 داشت. شاخص های رشد هتروتروفیک مانند کارآیی استفاده از ذخایر، ذخایر انتقال یافته و وزن خشک باقی مانده بذر به دلیل درشت تر بودن لپه رقم 640 دارای میانگین های بالاتری بودند. در مجموع با افزایش زوال بذر درصدجوانه زنی و درصدگیاهچه های نرمال در هر دو رقم کاهش یافت اما رقم 704 مقاومت بیش تری نسبت به زوال از خود نشان داد.

این آزمایش به منظور بررسی اثرات شوری و اندازه بذر بر جوانه زنی و رشد گیاهچه گندم به صورت آزمایش فاکتوریل و قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل 4 سطح شوری (0، -0.4، -0.8 و -1.2 مگاپاسکال در آزمون جوانه زنی و 0، -0.3، -0.6 و -0.9 مگاپاسکال در آزمون رشد گیاهچه)، دو سطح اندازه بذر (درشت و ریز) و دو رقم گندم (زاگرس و تجن) بودند. نتایج نشان داد که اندازه بذر تاثیر معنی داری بر سرعت جوانه زنی و وزن خشک گیاهچه داشت به طوری که بذور ریز دارای سرعت جوانه زنی بیشتر نسبت به بذور درشت بودند ولی وزن خشک گیاهچه در بذور درشت بیش از بذور ریز بود اما اندازه بذر بر سایر مولفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه تاثیر معنی داری نداشت. افزایش تنش شوری سبب کاهش معنی دار مولفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه در هر دو بذر درشت و ریز شد. سرعت جوانه زنی و وزن خشک گیاهچه در رقم زاگرس نسبت به رقم تجن بیشتر بود ولی اثر رقم بر سایر مولفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه معنی دار نبود اثر متقابل اندازه بذر و شوری بر حداکثر جوانه زنی معنی دار بود، بنحوی که بذور ریز در سطوح شوری 0، -0.4 و -0.8 مگاپاسکال (شوری های قابل تحمل برای گندم) دارای درصد جوانه زنی برابر با بذور درشت بودند ولی در بالاترین سطح شوری (-1.2 مگاپاسکال)، درصد جوانه زنی در آنها نسبت به بذور درشت، کمتر بود. همچنین، اثر متقابل اندازه بذر و شوری بر طول ساقه چه و وزن خشک گیاهچه معنی داری بود و با افزایش شوری، اختلاف بین طول ساقه چه بذور درشت و ریز و وزن خشک آنها کاهش یافت. در مجموع به نظر نمی رسد استفاده از بذور درشت در شرایط شوری سبب بهبود استقرار گیاهچه های گندم شود و می توان از بذور ریز بدلیل سرعت بالای جوانه زنی و ملاحظه اقتصادی در چنین شرایطی استفاده نمود (بذر کمتری مورد نیاز می باشد).

مطالعه تاثیر میدان مغناطیسی و هیدروپرایمینگ بر جوانه زنی بذر گوجه فرنگی در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1389 انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی شامل دو سطح هیدروپرایمینگ (خیساندن بذرها در آب مقطر به مدت 5 ساعت و استفاده از بذر خشک) و 8 سطح اعمال تیمار میدان مغناطیسی به صورت میدان مغناطیسی ثابت 15 میلی تسلا به مدت 5، 15 و 25 دقیقه، میدان مغناطیسی ثابت به قدرت 25 میلی تسلا به مدت 5، 15 و 25 دقیقه، تیمار میدان مغناطیسی دایم با شدت 3 میلی تسلا و تیمار شاهد (بدون قرار گرفتن در معرض میدان مغناطیسی) بودند. خیساندن بذر قبل از کاشت باعث کاهش معنی دار متوسط زمان جوانه زنی (MGT) گردید. طول ساقه چه، طول گیاهچه و شاخص بنیه بذر به ترتیب به میزان 7، 12 و 13 درصد نسبت به شاهد افزایش یافتند. همچنین طول ریشه چه از 6.68 به 7.59 سانتی متر نسبت به بذر خشک افزایش یافت. میدان مغناطیسی 3 میلی تسلا به صورت دایم و 15 میلی تسلا به مدت 25 دقیقه کمترین زمان جوانه زنی را نشان دادند. کاربرد میدان مغناطیسی با شدت 3 میلی تسلا به صورت دایم و شدت 25 میلی تسلا به مدت 5 دقیقه به ترتیب باعث افزایش طول ریشه چه به میزان 29 و 25 درصد نسبت به شاهد شدند. این تیمارها بیشترین طول ساقه چه، طول گیاهچه و شاخص بنیه را نشان دادند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.